Marcel Olde Rikkert Mixed Dutch/ English High Lights

Doos van Padora I

De corona dreiging blijft. Dit najaar zou het coronavirus wel eens met het griepvirus kunnen samenspannen. Politici en deskundigen uit binnen en buitenland gebruiken ondertussen steeds meer oorlogstaal tegen het virus. En dat is niet alleen de krachttaal van Trump. Toch is deze vergelijking met oorlog dom. Het lokt oorlogshandelingen uit bij burgers en dat is wel het laatste wat je wilt. Lees en huiver mee wat er ongewild uit de doos van Pandora kan komen….

Het verhaal begint bij mijn rol als opleider van jonge artsen. Om arts te worden volg je eerst een opleiding van een jaar of drie met veel theorie. Daarna moet je stages gaan lopen als co-assistent. Dat zijn de jonge dokters in opleiding die u ook in Twente ziet meelopen. In Nijmegen coördineer ik zo’n stage waarin de co-assistenten gedurende vier weken getraind worden in ouderengeneeskunde. Dat kan op een afdeling geriatrie in een ziekenhuis, maar ook in een verpleeghuis. We waren overigens in Nijmegen de eerste opleiding die stages met ouderen verplicht stelde. Gelukkig is dat nu overgenomen door de andere universiteiten. Dokteren met ouderen die veel ziekten tegelijk hebben vraagt immers andere kennis en vaardigheden. Maar in de afgelopen corona periode zijn ook deze stages gestopt, vanwege de extra risico’s voor ouderen erg gevoelig. Co-assistenten zouden hen kunnen besmetten. Om alle 40 stageplaatsen weer klaar te stomen voor een verantwoorde start in het najaar heb ik recent alle opleiders gesproken. De verhalen uit zowel de ziekenhuizen als de verpleeghuizen waren indrukwekkend. Oorlogsverhalen waren het. Met name in het begin van de epidemie in Nederland was de schrik groot. In een van de zuidelijke verpleeghuizen brak het gevecht tegen het corona virus uit twee dagen nadat de carnavalsoptocht letterlijk door het verpleeghuis was gelopen. Veel bewoners werden doodziek. De verzorging hield zich staande, verpakt in regenjassen met plakband dicht geplakt en met mondkapjes van vuilniszakken. Men voelde zich als eenzame verzetsstrijders. Alles was geoorloofd aan persoonlijke bescherming en isolatie van bewoners. Een andere verdedigingslinie zag men niet.
Wat later in de coronagolf hadden sommige verpleeghuizen veel last van familieleden die zich niet konden neerleggen bij dit strikte isolatiebeleid. Verblind door woede en verdriet klommen onredelijke familieleden door ramen en terrasdeuren naar binnen. Guerrilla-acties, nog net niet gewapend. Bij twee verpleeghuizen escaleerde het zo dat de directeur twee meter hoge hekken rond het hele verpleeghuis liet plaatsen. Ook dit waren bizarre oorlogsverhalen, vol emotie.
Laten we bij nieuwe virusgolven ophouden met deze oorlogsvoering. Politici stop met het gebruik van  oorlogstermen. Ze zetten burgers en hulpverleners alleen maar aan tot oorlogs- en verzetshandelingen. Laten we niet vergeten dat we al 75 jaar vrij zijn. En laten we onszelf dat niet afpakken, maar het virus slimmer bestrijden!!

Najaar 2020. Zilver column

Sinds de start van de coronacrisis zijn veel oudere personen minder sociaal actief en krijgen ze minder bezoek. Dat is een erg belangrijk gevolg van deze crisis. Jongere gezinnen moeten het ineens 7 dagen per week, 24 uur per dag samen vol zien te houden. En ouderen moeten het vaak 7 dagen per week, 24 uur per dag alléén vol zien te houden. Of als ze veel geluk hebben moeten ze het met een partner of huisdier rooien. Dat is voor de meeste mensen een zware beproeving. Een vorm van duursport waarin we niet hebben geoefend. 
Onderzoek heeft aangetoond dat de effecten van eenzaamheid op ouderen groot zijn. Niet alleen het psychische welzijn daalt dramatisch, maar ook de lichamelijke gezondheid wordt snel minder. Met name de conditie holt achteruit, maar ook de afweer tegen infecties daalt. Op deze bijwerkingen van sociale isolatie is helaas nog door niemand gewezen. Zowel om het welzijn te verbeteren, als om de lichamelijke veerkracht en afweer te behouden, is een algehele isolatie dus onverstandig. Gelukkig beseffen velen dit intuïtief en komt er langzaam enige versoepeling in de spelregels. Mensen doen daarbij van alles om  toch op een of andere manier  contact te houden met hun ouders of buren. En gelukkig weten veel kleinkinderen slimme trucs te bedenken om op een of andere wijze de aandacht van hun opa en oma te vangen. Dit leidt tot hartverwarmende speelse, innovatieve of zelf acrobatische taferelen. Gewoon telefonisch contact onderhouden kan natuurlijk ook en gelukkig zijn ook veel mensen in staat digitaal contact te leggen met de buitenwereld.  
In het Radboudumc hadden we toevallig al voor de coronatijd een wetenschappelijk onderzoek gestart om eenzaamheid aan te pakken door het online spelen van kleinkinderen en grootouders te stimuleren. Versneld hebben we daarom een gratis spellenplatform gemaakt (zie https://samenspelen.online ). Probeert u ze maar eens, samen met zoon, dochter of kleinkind! Contact tussen generaties kan immers sterk bijdragen aan een beter welbevinden. Zeker wanneer oud en jong er beide mee opschieten. Zoals een rekenspel waardoor oma blij is dat ze haar kleinkind helpt met de tafels en het kleinkind blij is dat ze op school eerder van die vervelende tafels af is.     
De mens is en blijft gewoon een sociaal dier. Sociaal kapitaal, dat wil zeggen het aantal mensen in je eigen kring, is het belangrijkste kapitaal, veel belangrijker dan geld.  De regering moet daarom heel voorzichtig zijn met het verminderen van sociaal verkeer. Het vergoot immers niet alleen ons welzijn, maar ook onze afweer en veerkracht tegen het virus. Dat alles hebben als kuddedieren hard nodig in deze bijzondere tijd.

Zilver Column Voorjaar 2020

CT scan van de longen van de heer met aan de onderzijde de matglas afwijkingen door de corona infectie

Verhaal met onbekende afloop
In deze bizarre coronatijd is naast de coronaziekte zelf, ook de onzekerheid over de afloop slopend. Voorkom je door sociale isolatie dat je ziek wordt, of krijg je het later alsnog? En als je ziek wordt, overleef je het dan? Meer dan we gewoon waren, legt de coronaziekte onze kwetsbaarheid bloot en de onzekerheid over hoe ons levensverhaal afloopt. Daar word je stil van, of je nu oud of jong bent, in de zorg werkt of niet.
Zo maakte recent het verhaal van een aardige 82 jarige heer veel indruk op ons. Hij had in het begin geen last van kortademigheid of hoestklachten, zoals je zou verwachten bij corona. Nee, hij was een beetje verward geworden en gevallen. Dat was niets voor hem, want ondanks zijn Parkinson was hij scherp van geest en viel hij niet. Sterker nog, hij bokste zelfs nog eens per week met veel plezier om in conditie te blijven. Hij kreeg echter toch koorts vijf dagen na start van de ziekte en werd bij ons opgenomen. Toen ik hem vroeg om toestemming om over zijn ziektegeschiedenis te schrijven, gaf hij die meteen. Omdat hij zelf in het onderwijs had gewerkt wist hij hoe belangrijk persoonlijke verhalen daarbij zijn. Zijn stemming bleef goed die dagen, hoewel hij onzeker was over de afloop. Hij zei het zo: “Momenteel voel ik me moe en kortademig. De dokters hebben gezegd dat ik het coronavirus heb. Echt grote zorgen heb ik niet, mijn vrouw echter wel. Mijn grote vraag is hoe dit verhaal gaat eindigen…”. Zijn vrouw leek ook ziek, had minder klachten, maar leed met hem mee: “We hebben geen idee waar dit gaat eindigen en ik mis hem enorm.”
Diezelfde onzekerheid legt grote druk op ons als artsen en verpleegkundigen. Bij bekende ziektes kunnen we geruststellen of in ieder geval goed informeren. Bij start van de corona-epidemie konden we geen van beide. We wisten niet wie het kwetsbaarst was. Later bleek al snel dat vooral  zorgafhankelijke ouderen erg gevoelig zijn voor een corona infectie. Dat maakt veel oude mensen angstig, maar ook hun hulpverleners en vooral zwangere verzorgenden. Wat zou het doen aan hun kindje, wanneer ze besmet zouden raken door hun werk?
Soms kun je angst verminderen met geruststellende feiten. De vele fataal aflopende coronaziektes bemoeilijken dat. Zwangeren kunnen we gelukkig wel geruststellen. Corona heeft bij verreweg de meeste zwangerschappen geen nadelige effecten voor moeder of kind. En fitte ouderen herstellen ook vaak goed.
Onze meneer van 82 jaar zat er tussen in: hij was niet heel fit, maar ook niet heel kwetsbaar. Eerst had hij weinig klachten, maar daarna werd hij toch meer benauwd. Op zijn 14^e ziektedag overleed hij alsnog plotseling. Iedereen was er kapot van, zijn vrouw natuurlijk het meest. Wat hadden we deze lieve, levendige man nog graag enkele jaren gegund. Tot overmaat van ramp zat zijn zoon vast in Amerika en mocht niet overkomen. Deze ziektegeschiedenis hebben we nadien ter lering verder verteld. We waarschuwen ermee dat de corona infectie bij kwetsbare ouderen ook atypisch kan beginnen met koorts en een val, acute verwardheid of functieverlies, zonder hoesten of benauwdheid. Zo putten we hoop uit de bereidheid van deze oudere onderwijzer om zijn verhaal te delen. Hoop op snellere herkenning, en beter behandeling. Hoop dat we onze corona angst en onzekerheid de baas worden.

Zie voor de volledige tekst van het artikel waar deze column op gebaseerd is: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 20 april 2020:

https://www.ntvg.nl/artikelen/atypisch-beeld-van-covid-19-bij-oudere-patienten

5 mei 1945: “Eindelijk de druk is geweken, het geweld is voorbij. We kunnen weer leven. Wij zijn ontwaakt uit een nachtmerrie van dwang, leugen en vuur. (…)       
Honger en duisternis wijken. Recht, orde en vrede, spoedig misschien welvaart, keeren terug.”     

Met deze doorleefde woorden opende de toen 69 jarige Gerard van Rijnberg, arts en fysioloog op 7 mei ’45 zijn hoofdartikel over de bevrijding in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Wonend in Amsterdam, beleefde hij de bevrijding vooral als het einde van een heel lange hongerwinter. Niet eerder overleden zo veel landgenoten aan ondervoeding in combinatie met tyfus, tuberculose en difterie.
Bij ons in Oost-Nederland hadden we een andere bevrijding. Na de tragische mislukking van operatie Market garden, was het nog lang wachten geweest op het offensief waarmee de geallieerden over de grote rivieren konden komen. Toch had onze streek veel minder last van hongersnood en ziekte. Mijn vader en moeder waren toen 24 en 21 jaar. Ze kunnen zich de bevrijding nog goed herinneren. “De Engelsen reden van Weerselo naar Oldenzaal, terwijl net te voren de laatste vluchtende Duitsers nog een kameraad uit Weerselo hadden neergeschoten.” vertelde mijn vader. Hij was zelf net voor de bevrijding van zijn onderduikadres in Duitsland naar de Lemselo teruggekeerd. Ik herken hem onmiddellijk op zijn enige oorlogsfoto. Hij staat ferm rechtop, ongebroken, met de wilde haren van zijn jeugd, met naast hem de kleinere Poolse onderduiker.     
Mijn moeder beleefde ook spannende uren bij de bevrijding. Drie Duitsers dachten met haar een veilig onderkomen te vinden bij hun Lattropse boerderij, omdat haar stiefmoeder van Duitse komaf was. Achtervolgd door de Engelsen, werd ze bijna geraakt door de laatste oorlogskogels. Door een snoekduik in een greppel heeft ze de bevrijding overleefd. Zonder haarscheuren of psychisch trauma.          
Geen wonder dat de bevrijding mijn ouders, net als alle andere inwoners van Oost-Nederland immense vreugde gaf. Ze werden niet zozeer van honger en ziekte, maar wel van overheersing en gevaar bevrijd. De Tommies vierden het uitbundig met ze en deelden vrijelijk chocola en sigaretten uit. En als mijn opa niet alert “Hier bliven“ had geroepen, hadden ze mijn moeder nog intiemere felicitaties gegeven….      
Wij zijn inmiddels enkele bevrijdingen verder. Antibiotica, anti-conceptie pil en antipsychotica hebben ons van weerloze overlevering aan infecties, ongewenste zwangerschap en gekte bevrijd. En toch wachten ook wij nu weer op bevrijding. Klimaatopwarming met droogte, hitte en onstuimig natuurgeweld zijn recent in Davos door onze wereldleiders benoemd als onze grootste bedreigingen. We moeten vechten tegen te veel CO2 in de lucht en stikstof in de grond.  De internationale eendracht en heldenmoed van de oorlog kunnen ons echter inspireren om ook deze geniepige, onzichtbare vijanden te lijf te gaan. Burgers en boeren samen, zodat we ooit samen ook deze bevrijding kunnen vieren. De Greta Thunbergs zullen dan, als de Tommies van toen, uitbundig feest met ons vieren. Niet met chocola en sigaretten, maar met groene appels en peren.

Hoewel we gezegend zijn met een levensverwachting die langer is dan ooit, zijn we ook banger dan ooit om dement te worden. Toch wordt er opvallend weinig uitleg gegeven over hoe dementie ontstaat. Daar wil ik in dit maal in kort bestek wat aan doen.
De Amerikaanse Alzheimer Vereniging heeft in de jaren ’80 van de vorige eeuw bewust de ziekte van Alzheimer zó gedefinieerd dat het niets meer met veroudering te maken had. Doel hiervan was het wetenschappelijke onderzoek naar geneesmiddelen te stimuleren. Alleen voor een ziekte krijg je immers onderzoeksgeld, niet voor iets wat met veroudering te maken heeft. Het vervolg is bekend. Inmiddels zijn honderden geneesmiddelstudies verricht zonder resultaat. Geen van de tientallen geteste geneesmiddelen remt het ontstaan van dementie. Hoogste tijd dus om ons licht breder op te steken om er wél grip op te krijgen.
We weten inmiddels zeker dat ten eerste genetische aanleg, ten tweede een stuk of 10 risicofactoren, én ten derde veroudering, het ontstaan van dementie sámen verklaren. Maar we weten nog niet precies hoe. De genetische aanleg ligt besloten in een groot aantal genen, en erft dus vrijwel nooit zo simpel over als bijvoorbeeld haarkleur. De écht van ouder op kind, erfelijke ziekte van Alzheimer is dus iets héél anders. Dat is een gelukkig zeer zeldzame genetische ziekte. Voor u en mij geldt dat de belangrijkste  vermijdbare risicofactoren van veel groter belang zijn, dan erfelijke aanleg. Je kunt namelijk zelf wat doen aan: scholing, overgewicht en suikerziekte, roken en alcohol gebruik, weinig bewegen, hoge bloeddruk, stress, somberte en slecht slapen, een slecht gehoor, en je sociale contacten. Deze factoren blijken de kans op dementie te verminderen, ongeacht je genetische risico.
Veroudering is de derde noodzakelijke factor bij het ontstaan van dementie. Hoe meer risicofactoren in iemands leefstijl, hoe sneller zich een dementie ontwikkelt. Tenzij je zo ongezond leeft dat je al jong aan een hartinfarct of beroerte overlijdt…. De ontwikkeling van een dementie duurt echter voor de meeste mensen heel lang. We schatten dat nu op zo’n 30 tot 40 jaar. Onze hersenen branden in die tijd als een 15 watt lamp. Maar er is nog geen lamp ter wereld die zonder schade 40 jaar heeft gebrand! De langst brandende lamp ter wereld begon als een lamp van 75 Watt en heeft nu, na een knappe bijna 120 jaar, nog zo’n 6 Watt over. Het is een nachtkaars. Een lamp met dementie, waarvan het licht langzaam uitgaat.
Gelukkig doen onze hersenen het veel beter dan de meest duurzame lamp. En het kan nog een stuk beter. Je kunt dementie voorkomen of uitstellen met een gezondere leefstijl. Het leven geef echter geen garantie en blijft deels ongewis. Je kunt pech hebben met ziektes. Dat is echter geen reden om ons door angst voor dementie te laten verlammen. Beweeg. Ga er samen op uit. Gebruik dat gehoorapparaat en eet en drink wat minder, maar lekkerder. Op een nog langer en gelukkiger leven!

Column Zilver Kerst 2019

Wanneer u bij de dokter komt, wilt u het liefst gerustgesteld worden. Maar mocht er iets ernstigs aan de hand zijn, dan wilt u snel weten wat er tegen te doen is. Dat geldt voor jong en oud, of het nu bij de huisarts of in het ziekenhuis is.
Geldt dit ook voor u, dan raad ik u aan de volgende keer zelf aan uw arts te vragen of het ‘pluis’ of ‘niet-pluis’ is. In die termen werkt de intuïtieve beoordeling van uw arts namelijk. Maar, artsen hebben niet geleerd dat ook te zeggen tegen hun patiënten. Als arts word je opgeleid om de diagnose zo snel en goed mogelijk vast te stellen. De pluis of niet-pluis beoordeling speelt eigenlijk geen rol in de medische opleiding. Toch is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken dat zowel huisartsen als specialisten, overal ter wereld, dat pluis of niet-pluis gevoel erg belangrijk vinden. Het helpt hen bij het vervolgonderzoek. Als het niet-pluis is, moet je snel verder kijken. Duidelijkheid bieden over het pluis of niet-pluis gevoel, kan u echter ook al helpen.
Bij mijn laatste dienst maakte ik hiervan een goed voorbeeld mee. Ik werd op de spoedeisende hulp gevraagd bij een negentigjarige mevrouw, die voorheen nog zelfstandig functioneerde. De laatste drie warme weken was ze echter in de lappenmand geraakt. Haar nog wat jongere echtgenoot wilde graag meteen bij binnenkomst weten wat er aan de hand was. Nog voor de bloeduitslagen bekend waren, heb ik hem gezegd dat ik het niet-pluis vond en haar in ieder geval wilde opnemen. Daar schrok de man van en hij vroeg daarop zijn twee kinderen om snel naar het ziekenhuis te komen. Nader onderzoek bevestigde mijn eerste indruk.  Ze had een longontsteking en ernstige nierfunctiestoornissen door uitdroging. We gaven haar een infuus met antibiotica en stopten veel van haar medicijnen, vanwege de slechte nierfunctie. Ik nam haar zelf op, omdat mevrouw geen ‘toeters en bellen’ meer wenste op een intensive care.
Deze lieve mevrouw overleed helaas al een uur na opname. Waarschijnlijk door een bijkomende ernstige maagbloeding. De familie was net als ik geschrokken van het dramatische beloop. De echtgenoot gaf wel aan erg blij te zijn dat hij meteen gehoord had dat het niet-pluis was. Daardoor had hij zijn kinderen geroepen en hadden ze nu het dankbare gevoel nog samen afscheid te hebben kunnen nemen.
Geheel anders was het even later, toen een verpleegkundige me aansprak over een piekende hoge bloeddruk van een van onze patiënten, die de familie erg verontrustte. Zeker pluis, dacht ik, toen ik haar zag. “Niets ernstigs aan de hand”, zei ik daarom tegen de familie. “Gaan we maandag rustig naar kijken, als we alle bloeddrukken op een rij hebben gezet.”
Kortom, ik adviseer uw arts al snel te vragen of het pluis, of niet pluis lijkt. Die vraag mag u later gerust nog eens herhalen. Het beeld kan immers veranderen. Als het niet pluis is, kunt u zich beter voorbereiden. Is het pluis, dan lijdt u niet meer het meest, van het lijden dat u vreest.

Column Zilver Najaar 2019

Marcel en Ticho

“Ik moest op bezoek bij de fokkers. Ze wilden me keuren, kijken of ik wel hondwaardig was. Mijn dochter wilde dertien jaar geleden per se een Spaanse waterhond. Nadat ze samen met mijn vrouw Ticho had uitgekozen, moest ik als man des huizes óók nog ten tonele verschijnen. Gelukkig werd ik goedgekeurd.

Ik heb altijd huisdieren gehad. Als kind had ik een hond, later een hamster. Er zijn veel studies gedaan naar de effecten van huisdieren – zeker van honden. Een hond is een medicijn tegen het minder goed oud worden, zo blijkt. Mensen met honden wandelen meer, waardoor ze automatisch meer buiten komen en in beweging blijven. En een hond biedt echt gezelschap. Dat is toch anders dan een goudvis. Honden geven je liefde terug, ze discrimineren nooit. Het maakt niet uit hoe oud of gebrekkig je bent, ze blijven je trouw.

Spaanse waterhonden zijn van nature actief – het zijn echte werkhonden. Vroeger namen we Ticho daarom wel mee op fietstochten. We hadden zelfs zo’n karretje naast de fiets, waar hij in kon zitten als hij moe werd. Inmiddels doen we dat niet meer, maar Ticho en ik gaan elke ochtend samen een rondje hardlopen. Een kwartiertje richting de kloostertuin, en dan weer terug naar huis. De eerste jaren liep Ticho altijd voorop, rende hij alle kanten uit. Nu is hij dertien – voor zijn doen bejaard. Ik loop expres wat langzamer. Op elk hoekje wacht ik even op hem.

Dat sportieve en sociale is denk ik waar we elkaar in vinden. Ticho is zachtaardig en vriendelijk. Dat probeer ik ook te zijn. Als geriater vind ik dat belangrijk. Je moet echte interesse tonen, de tijd nemen om te horen wat mensen bezighoudt.”

Marcel Olde Rikkert (56) is hoogleraarGeriatrie. Ticho is een Spaanse waterhond

Dhr De Bruijn (Foto met toestemming gemaakt en gebruikt)

Nederland scoort al enkele jaren op rij de beste kwaliteit van zorg volgens een Europees patiëntenpanel. Ook de ouderenzorg vinden ze top. Zittend op die top vergeten we snel hoe goed we het hebben. De toenemende agressiviteit van patiënten in spreekkamer en op spoedeisende hulp getuigt van die vergeetachtigheid. Waarmee ik niet wil zeggen dat patiënten hulpverleners niet moeten aanspreken als de zorg beter kan. Nee, ik heb problemen met Hugo Borst en Geert Wilders types, die gemakkelijke kritiek leveren op de ouderenzorg om zelf maar te kunnen scoren. Laat ze eens om zich heen kijken naar andere landen.
Een klein stukje naar het oosten in Duitsland is de ouderenzorg al duidelijk minder van kwaliteit. Een Duits bestuurder van een zorgverzekering gaf het zelf toe, toen hij me uitnodigde een symposium voor hem te organiseren. We zouden de Hollandse ouderenzorg als het goede voorbeeld moeten laten zien. De oudere oosterbuur heeft bijvoorbeeld veel minder goede thuiszorg.  In het weekend zijn ouderen wel goed genoeg om ziekenhuisbedden te vullen, maar daarna staan ze weer met lege handen thuis.
Nog iets oostelijker hebben de miljoenen oudere Chinezen het vele malen slechter dan wij. Een delegatie uit China die op onze afdeling te gast was, gaf onbeschaamd hun zorgvisie weer: “We willen ze vooral rustig houden, zonder al te veel medicijnen voor te schrijven.” Vervolgens vroegen ze meteen of ik nog een goede tip had voor een geneesmiddel dat beter werkte dan de chemische dwangbuis die ze nu gebruiken…. De boodschap was overduidelijk: het is oppassen geblazen voor senioren, als de Chinezen de wereld gaan veroveren.
In het Zuiden is het al niet veel beter. Tijdens mijn recente verlof in Marokko zag ik talloze ouderen  bedelend langs smalle straatjes. Een AOW is er niet en op een pensioen hoeven de meeste oude Marokkanen ook niet te rekenen.
Het Westen dan? In Engeland is de gezondheidszorg vergeleken met Nederland spotgoedkoop. Maar daar moet je dan ook niet om thuiszorg op maat vragen. Deze wordt mondjesmaat verstrekt. Men zoekt het meer in kliniekjes in de wijk. En verpleeghuizen zijn vrijwel allemaal dure privé instellingen, zonder veel overheidscontrole.
Het kan ook anders. Onlangs zijn mijn ouders van 98 en 95 jaar naar een nieuw woonzorg appartement verhuisd, omdat ze inmiddels toch wel zorgbehoevend zijn. Hun verdriet dat ze als oude bomen nog verplaatst moesten worden was groot en bezorgde mijn vader nachtmerries. Gelukkig wennen ze nu, niet op de laatste plaats door de warme zorg die goedlachse Twentse verpleegkundigen en verzorgenden bieden. Er is zeven keer 24 uur vakkundige en vriendelijk zorg beschikbaar als ze die nodig hebben.
Laten Hugo en Geert hun licht eens elders opsteken en beter leren kijken hoe goed we het hebben. Ik wil ze wel rondleiden. Er zijn immers maar verdomd weinig plaatsen op de wereld waar je beter oud kunt worden dan in Nederland. En daarbinnen gaat er voor een tukker niets boven oud worden in Twente! Oost, West, thuis is de zorg écht het allerbest. 

Mw Anneke Groot-Bosse, foto met instemming gebruikt.

Column Zilver April 2019

Al enkele jaren ken ik mw de nu 91 jarige mw Anneke Bosse-Groot. Ze werd landelijke bekend na een prachtige uitzending van Nieuwsuur in de zomer van 2017. Ze liep toen nog elke ochtend zeer energiek 10 km en dook twee keer week met een salto van de hoge duikplank. In Nieuwsuur mocht ik commentaar geven over hoe het kan dat we zo goed oud kunnen worden tegenwoordig. Met plezier heb ik het dubbele succes van de moderne veroudering dat Anneke laat zien uitgelegd. We worden niet alleen ouder, maar we worden ook beter ouder. Populair gezegd: de 90 jaar van nu, is de 75 jaar van vroeger. Met natuurlijk grote verschillen tussen mensen. Het leven biedt geen garanties.

Maar Anneke geeft wel een zeer inspirerend voorbeeld van hoe mooi en krachtig je in Nederland oud kunt worden. Zelf geniet ze iedere dag van het ouder worden. Ze omschrijft het als “het een beetje opstijgen in een luchtballon, waardoor je meer overzicht hebt over het dagelijkse leven”. Prachtige beeldspraak voor levenservaring en levenswijsheid. En daarmee zegt ze echt niets te veel.
Niet alleen in deze zin springt ze er boven uit. Ook letterlijk springt ze boven anderen uit, zonder er prat op te gaan. Zo heeft Anneke enkele jaren terug nog parachute gesprongen. Gewoon omdat ze haar mooie wereld van nog iets meer afstand wilde bekijken. En ver in de tachtig is dat allemaal goed gegaan. Toen ik haar dan ook vroeg of ze zin had om met een ruimtevaart experiment van onze afdeling mee te doen, hoefde ze niet lang na te denken. Dat was precies waar ze al lang van droomde. Een paraboolvlucht, zoals dat heet, leek haar gewéldig. Wanneer ze ook nog eens de wetenschap van hersendoorbloeding zou kunnen helpen, was haar dat helemaal de moeite waard. Dus het leek allemaal in elkaar te passen…. Met Anneke in space….
Helaas, het liep anders. De medicijnen die ze gebruikt bleken een ruimtevlucht niet toe te staan. Haar teleurstelling was groot. Maar veerkrachtig als ze is kon ze herpakken. Dat is haar echte kracht!

Recent is ze geopereerd aan haar hart en heeft ze een nieuwe hartklep gekregen voor de lichaamsslagader. Die kelp moet de vermoeidheid verminderen waar ze steeds meer last van kreeg. Gelukkig is er een heel mooie techniek, die zo’n klepvervanging ook bij oudere mensen mogelijk maakt. Maar dan moet wel alléén die hartklep het probleem zijn. Enkele weken voor de klepoperatie heb ik haar nog opgezocht. Ze had haar droom allerminst opgegeven om samen met mij  hoog in de lucht, gewichtsloos te worden. Ik heb haar beloofd dat ik het weer voor zal leggen. En ik zou zeker mee gaan. Maar ook als het niet lukt, is ze al een lichtend voorbeeld voor mij. Wijs en doorleefd, een beetje zwevend boven de aarde. En nu gelukkig met veerkracht herstellend van een hartoperatie.

 

Waar kunt U mij treffen de komende maanden:

Studium Generale Maastricht: 17 jan 2019, Lezing
"Wat u moet weten over dementie en in het bijzonder de Ziekte van Alzheimer, maar tot nu toe niet werd verteld". Maastricht University, Bonnenfantenstraat 2, 20.00 uur

Door de toenemende levensverwachting, neemt ook de angst voor dementie sterk toe. Ik zal in deze lezing de stand van zaken in diagnostiek, preventie en behandeling duidelijk maken en doe dat vanuit mijn missie deze zorg meer op de individuele persoon, op welzijn en doelmatigheid gericht te maken.
Vragen die aan bod komen: Wat is tijdige diagnostiek? Hoe kunt u voordeel halen uit de wetenschap dat het optreden van dementie de laatste dertig jaar met 30-40% gedaald is? Genezing van dementie is op korte termijn niet te verwachten, maar we staan allerminst met lege handen!

Verder:

Veroudering in onderzoek en kliniek, bij mensen en andere dieren.
2 april 2019; 15.00 Radboudumc, Auditorium

Albertinumgenootschap, 21 mrt 2019,19.30 Dominicuskerk Nijmegen
 Bedreigde eindigheid of bedreigende oneindigheid?

www.radboudumc.nl/en/people/Marcel-Olde-Rikkert

Zie voor onze netwerkactiviteiten:

www.Netwerk100.nl
www.DementieNet.com

Vitaal en met Plezier aan het Werk

Jong blijven & oud worden in je werk, door prof. Marcel Olde Rikkert
Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie, hoofd afdeling Geriatrie en auteur van het boek ˜Jong blijven & oud worden" legt uit hoe ouder worden impact heeft op jou als persoon in alles wat je doet en hij geeft tips over hoe je zelf aan de knoppen kunt blijven in dat proces.
 
Hierover gaf ik een lezing op Woensdag 10 oktober 2018,  en als vervolg erop denk ik mee in het generatiebeleid van het Radboudumc, wat van toenemend belang is bij de toenemende leeftijd van medewerkers, hogere pensioenleeftijd, afnemend aantal medewerkers in de zorg en de nieuwe UMC Cao.

26 September 2018 LUX NIjmegen 1930 uur

Bijpraten over wetenschap
In de eerste editie van De nieuwe mens praatten we je bij over de wetenschap achter veroudering en langer leven. In het eerste deel van de avond werden drie wetenschappers aan de tand gevoeld over hun onderzoek naar ouderdom. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar Geriatrie aan het Radboudumc, gaf zijn visie op hoe we de levenskwaliteit op onze oude dag kunnen vergroten. Moleculair bioloog Marjolein Baar van het Hubrecht Instituut in Utrecht vertelde over het onderzoek naar het remmen van veroudering. En filosoof Hanne Laceulle van de Universiteit van Humanistiek onderzocht onze eigen perceptie van het ouder worden.

Hoe oud wil jij worden? Veroudering zit in onze genen. Maar zijn we niet zo oud als we ons voelen? Straks is 60 het nieuwe 40. Kunnen we die veroudering niet eens een keertje helemaal stoppen? Wat kan je zelf doen om zo gezond mogelijk oud te worden? Hoogleraar Marcel Olde Rikkert sprak er over, tijdens NEMO Kennislink Live Amsterdam. Ook Laurens Landeweerd, techniekfilosoof aan de Radboud Universiteit is een van de gasten.

NEMO Kennislink live is een maandelijkse avond op het dak van Science Museum NEMO. Een avond waar wetenschappers in gesprek gaan met het publiek over uiteenlopende onderwerpen. Laagdrempelig, aansprekend en begrijpelijk om over na te denken en te praten. Het overkoepelende thema in 2018 was Alles onder controle? Geniet na via de kennislins van Nemo

BACKGROUND:

Age-associated motor and cognitive deficits increase the risk of falls, a major cause of morbidity and mortality. Because of the significant ramifications of falls, many interventions have been proposed, but few have aimed to prevent falls via an integrated approach targeting both motor and cognitive function. We aimed to test the hypothesis that an intervention combining treadmill training with non-immersive virtual reality (VR) to target both cognitive aspects of safe ambulation and mobility would lead to fewer falls than would treadmill training alone.

METHODS:

We carried out this randomised controlled trial at five clinical centres across five countries (Belgium, Israel, Italy, the Netherlands, and the UK). Adults aged 60-90 years with a high risk of falls based on a history of two or more falls in the 6 months before the study and with varied motor and cognitive deficits were randomly assigned by use of computer-based allocation to receive 6 weeks of either treadmill training plus VR or treadmill training alone. Randomisation was stratified by subgroups of patients (those with a history of idiopathic falls, those with mild cognitive impairment, and those with Parkinson's disease) and sex, with stratification per clinical site. Group allocation was done by a third party not involved in onsite study procedures. Both groups aimed to train three times per week for 6 weeks, with each session lasting about 45 min and structured training progression individualised to the participant's level of performance. The VR system consisted of a motion-capture camera and a computer-generated simulation projected on to a large screen, which was specifically designed to reduce fall risk in older adults by including real-life challenges such as obstacles, multiple pathways, and distracters that required continual adjustment of steps. The primary outcome was the incident rate of falls during the 6 months after the end of training, which was assessed in a modified intention-to-treat population. Safety was assessed in all patients who were assigned a treatment. This study is registered with ClinicalTrials.gov, NCT01732653.

FINDINGS:

Between Jan 6, 2013, and April 3, 2015, 302 adults were randomly assigned to either the treadmill training plus VR group (n=154) or treadmill training alone group (n=148). Data from 282 (93%) participants were included in the prespecified, modified intention-to-treat analysis. Before training, the incident rate of falls was similar in both groups (10·7 [SD 35·6] falls per 6 months for treadmill training alone vs 11·9 [39·5] falls per 6 months for treadmill training plus VR). In the 6 months after training, the incident rate was significantly lower in the treadmill training plus VR group than it had been before training (6·00 [95% CI 4·36-8·25] falls per 6 months; p<0·0001 vs before training), whereas the incident rate did not decrease significantly in the treadmill training alone group (8·27 [5·55-12·31] falls per 6 months; p=0·49). 6 months after the end of training, the incident rate of falls was also significantly lower in the treadmill training plus VR group than in the treadmill training group (incident rate ratio 0·58, 95% CI 0·36-0·96; p=0·033). No serious training-related adverse events occurred.

INTERPRETATION:

In a diverse group of older adults at high

This website will give you concise information on:

Who am I?

What did I do so far?

- Patient care
- Research & development
-Teaching
- Management

What can I do for you?

Latest news:
Three papers on loneliness among older persons in the newspapers. We contributed to this important issue in interviews with radio and newspapers (e.g. NRC Saturday aug 27).

The multicentre research on the V-Time intervention we carried out together with leading centre Tel Aviv, against falling by elderly persons, was published by the Lancet (aug 2016), and received an enormous amount of media attention. See the abstract in attatchment.

April 2016: Book: "Ik ben dement" . Sincere letters written by persons suffering from dementia to their fellow-patients.

Newspapers commented in April: Excellent and intriguing disclosure of how people with dementia view their own life, and recommend active life style to other persons with dementia. In "Pauw" (Television two persons with dementia were interviewed, and gave a hope giving view in their personal lives.

Book: "Jong Blijven & Oud Worden",
published by Thoeris A'dam May 2015.

De Volkskrant commented (May 23, 2015):

"Olde Rikkert pakt het onderwerp op ludieke wijze aan in een boek dat de vaart erin houdt" "Hij kiest voor fijne invalshoeken: van doping in bed tot de kunst van het leren verliezen" (Ellen de Visser)

Zie: www.facebook.com/OudNieuwsFestival a festival report on aging, against ageism, developed together with artist Sven Hoekstra and ProjectYou.

May 2015, Neurology published our trial on THC (Namisol), which resulted also in important societal impact in lay-press.

Dec 3rd 2014: dr Aisha van Meel-van den Abeelen, PhD student of our department received a cum laude for her thesis & defense of her groundbreaking research work on cerebrovascular autoregulation.

June 2014: our interneship was granted the INTERNSHIP OF THE YEAR PRIZE, which evidences our dedication to teaching.

20 Dec 2013: I got appointed as one of the first seven Principal Clinicians of the Radboud University Nijmegen Medical Centre who should lead innovation in patient care, and patient care related research!